In het n.b.k. (moderne en hedendaagse kunst) liep tot gisteren een expo over kunst in de (Berlijnse) publieke ruimte. Natuurlijker wijze handelt het zich ook hier grotendeels over De Muur. Frans Kellendonk heeft gezegd of geschreven (kan helaas niet zo gauw terugvinden, waar, wanneer en in welke context): 'De Muur is ook kunst'. Nu bijna 20 jaar na Kellendonks dood en 20 jaar na het begin-van-het-einde-van De Muur is De Muur nog altijd kunst. Door de hele stad is hij nog aanwezig. In de vorm van braakliggend land, aangelegde plantsoentjes, ontstane plantsoentjes, markeringen met kasseien, foto's, plaquettes, monumenten en monumentjes, kruisen, resten Muur, stukken Muur die men opzettelijk heeft laten staan, stukken teruggeplaatste Muur, Muur zoals hij was vóór de jaren 70, Muur zoals hij ('zij' zeggen de Duitsers) was ná de jaren 70, zeven talen sprekende infopanelen, wachttorens, Checkpoint Charley usw usw.
De Muur bewerkstelligde niet alleen de letterlijke scheiding tussen Oost en West en het controversiële symbool tussen ideologieën, zij geldt ook als metafoor van de stad zelf. Berlijn groeide tijdens de negentiende eeuw tot Großstadt. In de jaren twintig kon zij zich meten met Parijs. In 1944/-45 werd de stad vernietigd door de geallieerde bombardementen. De destructie werd voortgezet door de Sovjets die bij wijze van bevrijding alles wat nog overeind stond alsnog opbliezen en omver schoten. In 1961 werd de kapotte stad in tweeën gehakt door een betonnen muur. Na de Wende van '89 werd De Muur verwijderd. Maar toch, zoals gezegd, is De Muur niet écht verdwenen. Twintig jaar stedenbouw en nieuwe architectuur hebben daar niets aan veranderd.
Alles wandelt sich
Alles wandelt sich. Neu beginnen
Kannst du mit dem letzten Atemzug.
Aber was geschehen, ist geschehen. Und das Wasser
Das du in den Wein gossest, kannst du
Nicht mehr herausschütten.
Was geschehen, ist geschehen. Das Wasser
Das du in den Wein gossest, kannst du
Nicht mehr herausschütten, aber
Alles wandelt sich. Neu beginnen
Kannst du mit dem letzten Atemzug.
Bertolt Brecht
Geen opmerkingen:
Een reactie posten