Pierre Cuypers

In de Rotterdamse wijk Het Lage Land zijn de meeste straten vernoemd naar architecten: Berlage, Kromhout, De Klerk, Kramer, Van der Vlugt kom je er tegen. Maar ook klassieken als Jacob van Campen, of Philip Vingboons en de grote Italianen Bramante en Palladio. Cuypers niet. Geen wonder. De wijk kwam tot stand tijdens de jaren zestig. In tegenstelling tot de eerder genoemde architecten zag men Cuypers toen allerminst als vernieuwer. Cuypers was een conservatieve katholiek, verdwaald in de middeleeuwen; iemand, die vooral kerken bouwde en door vriendjespolitiek belangrijke opdrachten vergaarde als het Rijks Museum en het Centraal Station in Amsterdam.

Ook in zijn eigen tijd werd Cuyper's neo-gotiek bespot door de avant garde. En natuurlijk moest ook de hervormde koning Willem III niets hebben van die 'katholieke gebouwen'. Bij de opening van het Rijks Museum weigerde Willem om het lint te komen doorknippen.

Maar, al verkreeg Cuypers zijn opdracht wellicht door friends in high places, toch kon hij niet zomaar zijn gang gaan. De bouwcommissie had duidelijk te kennen gegeven een gebouw te willen met een zeventiende-eeuws uiterlijk. Er zou immers voornamelijk zeventiende-eeuwse schilderkunst in worden ondergebracht. Het is vermakelijk op de tentoonstelling te zien, hoe Cuypers telkens op slinkse wijze probeert de ontwerpen alsnog naar eigen inzicht aan te passen door de strakke zeventiende-eeuwse daken te bestrooien met de golfjes, trapjes en pinakeltjes conform de zestiende-eeuwse Hollandse renaissance.

De laatste jaren is er duidelijk sprake van een herwaardering. Het begint er zelfs op te lijken dat Cuypers als meer innovatief wordt beschouwd dan Berlage. Hmm,... Nu ja, wat in elk geval duidelijk wordt met deze tentoonstelling is dat Cuypers gebruik maakte van de nieuwste bouwtechnieken (zoals gietijzeren constructies). Enigszins onderbelicht, maar wél aanwezig op de tentoonstelling, zijn de stedebouwkundige plannen én de uitvoering daarvan. Daar toont Cuypers zich geen middeleeuwer, maar visionair met oog voor de toenemende urbanisering en de behoeften van moderne stedelingen. Cuypers, Architectuur met een missie vindt plaats in de vestigingen van het Nederlands Architectuurinstituut in Rotterdam en Maastricht tot 6 januari 2008.

NAi