Lijken kijken

In de Beurs van Berlage kun je de stoffelijke resten bewonderen van een aantal ex- Chinezen. Ter verdediging van de ethiek (míjn ethiek) was ik van plan hierover iets negatiefs op te schrijven. De tot partjes en schijfjes gefileerde Chinezen zullen immers vooral het op platte sensatie beluste Big Brother-publiek bedienen in hun ongezonde honger naar ranzige 'reality'.

Historisch beschouwd is er niets nieuws onder de zon. Griezelporno is van alle tijden. Tijdens diverse hoogtepunten in de geschiedenis van menselijke beschavingen heeft men op dit thema gevarieerd. In het Westen werd naar hartelust gekruisigd, geradbraakt en gevierendeeld. In het Oosten werd men in 'duizend stukjes' gesneden. Onthoofden en ophangen is in alle windstreken altijd populair geweest. Ik wil hier nu niet teveel over uitweiden, maar feitelijk kreeg het gemene volk voldoende kansen om de overblijfselen van de afgeslachte medemens uitvoerig van binnen en van buiten te bestuderen. Gelukkig is dat ook vandaag nog mogelijk. Ik noem slechts het Midden-Oosten, Darfur, Irak, Afghanistan.

Het getrancheerde lichaam is natuurlijk ook altijd binnen wetenschappelijke kaders van belang geweest. En waarom zouden alleen studenten in de medische wetenschap kennis mogen nemen van foetussen in wekpotten? Natuurhistorische musea behoren ook tot míjn favorieten.

Toen ik negen was, bezocht ik met mijn vader de Haagse Gevangenpoort. Het was mijn eerste kennismaking met Vaderlandsche Geschiedenis. (Destijds werd nog onderwezen in de geschiedenis; dat gebeurde vanaf de vierde klas Lagere School). Ik hoorde toen van de broers De With. Nadat de broers vakkundig waren opengesneden en uitgebeend, verzamelde het 'grauw' (pre-Big-Brother-publiek) botjes, beentjes en organen als trofeeën, of om als reliek te verkopen.

Mijn biologieleraar op de MULO plaatste een van plastic vervaardigd torso voor de klas. Hart, lever en nieren kon je eruit nemen en erin terugplaatsen. Dat was verdomd interessant. De school bezat ook een plastic geraamte. Daar werden wel eens grappen mee uitgehaald. Op de kunstacademie hadden we een écht geraamte, volgens een docent het residu van een Parijse prostituée.

Kritiek op de expo in Amsterdam is evident. Waar komen die lichamen vandaan? Zijn het geëxecuteerden? Wat, als een Chinese toerist in Amsterdam zijn opa herkent? Etc. Ik ga waarschijnlijk niet naar die Berlage-Bodies. Maar inmiddels heb ik hier en daar wat gelezen, plaatjes en filmpjes bekeken. Ik geloof nog steeds dat veel sensatie-beluste mensen er naar gaan kijken. Maar toch ook krijg ik de indruk dat men, eenmaal ter plekke, een uiterst realistisch beeld van de menselijke fysiek krijgt. De lichamen lijken 'dingen' geworden: alsof je de 'ingewanden' van machines bekijkt.