vrijdag 28 december 2007

Oscar Peterson 1925-2007

Oscar_2In de jaren zeventig zag ik hem op de eerste North Sea Jazz festivals. En ook in de Rotterdamse Doelen, waar hij prettig duelleerde met Count Basie. Het filmpje hieronder werd overigens in Praag gemaakt.



Oscar Peterson en de Count in 1974



zondag 23 december 2007

Foto's op Flickr

Img_0113Heb vandaag weer een flink aantal foto's op Flickr gearchiveerd. Veel kunst en architectuur.



zaterdag 22 december 2007

Er gaat niets boven Groningen

Img_0198In het Groninger Museum was ik, bij toeval, op de opening van Nordic Solutions / Problems van de Friese kunstenaar Zoltin Peeter (Amsterdam 1942).



De expositie omvat kleine en groteImg_0205 tekeningen/schilderingen en installaties. Het gaat allemaal om Peeter's laatste reis naar IJsland. Het betreft zijn interpretaties van wat hij daar heeft gezien, geen directe illustraties dus.



Ik kende Peeter Img_0237niet en ik had te weinig tijd me te verdiepen in zijn beweegreden. Op het eerste gezicht vind ik zijn werk 'prettig spannend' en in elk geval esthetisch interessant.



dinsdag 18 december 2007

Der Erlkönig



Beetje lullig wel, om door te verwijzen naar een ander log, Bieslog in dit geval. Maar ja, Wim de Bie verwijst naar Youtube met Dietrich Fischer Dieskau. En ik ben al sinds m'n 15de verslingerd aan Goethe's Erlkönig, vooral als dit gedicht-der-gedichten wordt vertolkt door Dieskau.



ErlknigDe illustratie hierbij vond ik op het internet. Jammer dat mensen zo weinig hun bronnen vermelden. Ik vermoed dat het een litho betreft van rond 1900.





"



maandag 17 december 2007

Gerd Arntz

Kopie_van_img_0410De 'Affichegalerij' in de Haagse Tramtunnel toont tot 20 januari de pictogrammen van Gerd Arntz. De tentoonstelling is geïnitieerd door Ontwerpwerk. Kijken!



Ontwerpwerk



zondag 16 december 2007

Blikopener

2122609806_c279a40a3d_bIn Den Haag vond vorige week ‘Design Den Haag’ plaats. De feestelijke, interactieve afsluiting Blikopener#2 werd gisteravond verzorgd door Nieuwe Garde Den Haag, het netwerk voor jonge creatieven. Een deskundig panel was aanwezig om mee in gesprek te gaan. Verder kon het publiek deelnemen aan diverse interactieve installaties van o.m. <>TAG, AR+RFID Lab en Pierre Derks en de Kunstacademie Den Haag.







2121831987_eff7d7106e_bIn de mooie bovenzaal van het voormalige KPN-gebouw aan de Binckhorstlaan liep ik rond als fotograaf, maar natuurlijk ook om te netwerken.





Foto's





vrijdag 30 november 2007

Simon

File0001_14Simon Carmiggelt, alweer twintig jaar dood. Veertig jaar geleden kocht ik voor 't eerst een bundel. Sindsdien is hij een van mijn voorbeelden gebleven, als het over schrijven gaat. In deze dagen draag ik die bundel - uit 1967 - in m'n jaszak. En te pas en te onpas draag ik zijn stukjes voor aan vrienden en familie.



maandag 26 november 2007

China Now

Img_0001In het Cobra Museum, onder de hangende lichamen van Zhang Dali geeft professor Kitty Zijlmans een resumé over de afgelopen vijftien jaren 'Chinese contemporary art' en 'contemporary Chinese art'. De tentoonstelling blijkt het zoveelste samenraapsel uit collecties van musea en particulieren. Het resultaat is teleurstellend, maar Zijlmans wil zoveel mogelijk de studenten - waarvan een aantal binnenkort Shanghai zullen bezoeken - hun eigen mening laten vormen. Met een knipoog waarschuwt zij ons bij voorbaat voor haar collega Clark, die een half uurtje later met zijn uitgesproken mening de expo te lijf zal gaan.



Img_0046Ons gezelschap bevindt zich op de eerste verdieping, als John Clark arriveert. Deze Australische professor is expert op het gebied van hedendaagse kunst in Oost-Azië. Om te beginnen dirigeert hij ons weer terug de trap af. ("John you promised me to behave", protesteert Zijlmans nog). Tegen een wand bij de bookshop wijst hij opgewonden op vier zeefdrukken van Hong Hao. Ik herken een van de prenten, jaren geleden gepresenteerd door Kitty Zijlmans tijdens een van haar colleges. Je kunt ze kopen. Ze kosten 5.500 euro elk. "Drie jaar geleden kocht ik er een voor de universiteit in Sydney", zegt Clark, "voor 300 dollar".  "Okay, laten we nu de expositie gaan bekijken." De toon is gezet.



"It's all production." moppert Clark. "Chine commande?" opper ik voorzichtig. Well, sure that's the right expression! You're damn right: Chine commande". Img_0009_1Gelukkig houdt Clark wel van Song Dong, een van mijn eigen favorieten. Song is op de expo vertegenwoordigd met een video-installatie. Een wok met glazen deksel, gas, stoom, condens, Het deksel weerspiegelt het veranderende Beijing. Verder is er nog een aardige installatie met koffers van Yin Xiuzhen.



Het draait om overheid, bedrijfsleven en geld. Kunst als belegging. Eigenlijk niks nieuws onder de zon. Mijn advies: heb je geld?, en wil je nog meer geld?; koop er even geen huizen voor, maar Chinese kunst. Hou je van kunst? Om de echte Chinese avant garde te ontmoeten, moet je heus zelf afreizen naar de Chinese steden. Maar ja, daar moet je dan weer geld voor hebben.



Foto's China Now



Ondergrondse beschaving

20071124_lemonde Zo hartverwarmend. Kon 't eerst niet geloven. Is dit een soort van 1-April-grap? Enfin, het lijkt erop, dat er behalve idioten en barbaren, die koperen bliksemafleiders van kerken slopen, of - erger nog - Henry Moore's kostbare bronzen omgieten, mensen bestaan, die OP ILLEGALE WIJZE erfgoed beheren en restaureren. Ik vestig er maar even de aandacht op via mijn bescheiden web-log. Had voor een medium met groter bereik wat meer research verricht; 'Is dit echt waar?' Nou ja, Le Monde levert verslag.



Le Monde



zondag 25 november 2007

pAnmsterdam

Pan_01Het kost moeite mij mee te nemen naar een kunstbeurs. Kunstbeurzen zijn niet bestemd voor kunstliefhebbers, maar voor mensen met teveel geld. En ik ben allergisch voor patjepeeërs, die ongehinderd door enige kennis en met groot gebrek aan goede smaak, vermogens uitgeven aan platte kitsch! Zo, dat is eruit. Toch bezocht ik vandaag de pAn, kunst- en antiekbeurs in de Rai. Waarom? Omdat ik daartoe was uitgenodigd door twee charmante dames.



Is het nu echt allemaal zo erg? Ja en Nee. Een beurs toont nu eenmaal minder belangrijk werk, dan in musea en toonaangevende galeries is te zien. Op de pAn was veel kwaliteit. Maar dat is alleen interessant als je het kunt kopen. Ik was vooral geïnteresseerd in hedendaagse bijdragen. Kon daarom zo'n 95 procent van de werken overslaan. Dat schoot dus lekker op.



Img_0194Het ergste wat ik aantrof was het werk van de uit Shanghai afkomstige Zheng Zhiming, of beter: de schaamteloze presentatie ervan door de chique kunsthandel Douwes Fine Art (anno 1805). Naast Rembrandt, Schelfhout en Jongkind, had deze standhouder een aanzienlijk deel van zijn flinke stand, ingeruimd voor Zheng. Zheng is een vakkundig aquarellist. Geen kunstenaar. Ik vind dat een kunsthandel kunst moet verkopen. Van de betreffende winkelier mag je verwachten dat hij weet wat hij in z'n zaak haalt en dat hij op basis van zijn expertise adviseert. Waarom wil men geld binnenhalen met non-artists als Zheng?



maandag 19 november 2007

Schenk nog 'ns in

Schenk nog me nog 'ns in vriend. Binnen 't uur ben ik m'n verdriet kwijt, m'n boosheid, rancune. En ook: m'n passie, m'n herinneringen, m'n hoop.



Brel



zondag 11 november 2007

Goya als oorlogsverslaggever

31Vandaag besprak ik voor een klein gezelschap Goya's etsen, die bekend zijn onder de naam Los Desastres de la Guerra. Ter voorbereiding las ik de afgelopen weken vooral Stephen Eisenman's essay uit 1994: The Tensions of Enlightenment: Goya en Susan Sontag's essay Regarding the Pain of Others (2002). Daarnaast consulteerde ik Photography, a concise history van Ian Jeffrey (1981).



Francisco de Goya was waarschijnlijk de eerste oorlogsverslaggever met compassie voor het menselijke lijden. De bewuste prenten, met als onderwerp de Franse bezetting (1808-1812), vervaardigde hij tussen 1810 en 1820, voornamelijk uit herinnering en/of van 'horen zeggen' dus. Zijn - eigen - bijschriften zijn bijzonder: 'Dit heb ik gezien', 'Dit is te erg', 'Hier kun je niet naar kijken' etc.



Een kwart eeuw later, zeven jaar na Goya's dood, zou de fotografie worden ontdekt. De eerste oorlogsfotografie dateert uit de tijd van de Krim-oorlog (1853-1856). De techniek was nog niet voldoende gevorderd, om in het heetst van de strijd te kunnen fotograferen. (Dat was ook geenszins de bedoeling van de opdrachtgever, de Britse regering). De foto's van Roger Fenton tonen niet veel meer dan portretten van officieren en van gemoedelijke, padvinderachtige kampeerpartijen. Geen rookpluim te zien, en zeker geen doden of gewonden. Minder dan een decennium later, tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog, maakten Amerikanen als Brady en Gardner wel degelijk foto's van lijken. Het was waarschijnlijk hun intentie de werkelijkheid te benaderen. Maar, gezien de contemporaine technische mogelijkheden was het soms praktischer om soldaten te verzoeken te figureren als lijk.



Om kort te gaan: Goya was de eerste 'moderne' oorlogsverslaggever. Zijn verslag kwam langzaam op gang, maar is objectiever dan veel oorlogs-beeld-verslagen van latere datum. Onze misvatting is dat een tekening, schildering etc. meer de fantasie van de maker weergeeft, dan 'De Werkelijkheid' en dat foto's en film écht tonen wat er is gebeurd. Wat mij betreft moet dit 'beeld' worden bijgesteld.



woensdag 7 november 2007

Péter Forgács

Img_0070_2De Hongaarse filmer en mediakunstenaar Péter Forgács ontvangt op 29 november in Paleis Noordeinde de Erasmusprijs uit handen van Willem Alexander. De Stichting Praemium Erasmianum kiest jaarlijks een thema op het gebied van cultuur, geesteswetenschappen of sociale wetenschappen. Dit jaar is het thema: ‘Cultuur en historisch bewustzijn’. De bijbehorende prijs, € 150.000, wordt toegekend aan degene die buitengewoon heeft gepresteerd binnen het gestelde thema. De stichting vindt dat Forgács met zijn filmwerk op een originele manier bijdraagt aan de overdracht van cultuur en de herinnering aan het verleden.



Kopie_2_van_img_0018Gisteravond in het restaurant van het Amsterdamse Film Museum interviewde George Vermij de laureaat, in gezelschap van diens producer en ondergetekende. Er ontstond een geanimeerd gesprek tussen criticus en filmmaker, waarbij Barthes, Sebald en Walter Benjamin vrolijk over tafel stuiterden. Als fotograaf voelde ik me ietwat onzeker tussen deze connaisseurs van Studium en Punctum.



Péter Forgács' website



Praemium Erasmianum



dinsdag 6 november 2007

donderdag 1 november 2007

Pierre Janssen 1926-2007

Pierre_janssenAls lagere-school-scholier werd ik door de onvolprezen Illustrated Classics nietsvermoedend voorbereid op de Grote Literatuur. Albert Heijn leerde me wijn drinken. Door Pierre Janssen begreep ik dat er 'iets was', of dat je 'iets kon hebben' met Beeldende Kunst.



De in stripvorm gepresenteerde literatuur, was onverantwoord ingekort, gecensureerd en erbarmelijk getekend. Ook de Heijn-wijn was van inferieure kwaliteit, maar dat wist ik toen nog niet en ik was nog nooit in Frankrijk geweest. En Pierre Janssen was geen kunsthistoricus.



Niettemin ben ik van literatuur, van wijn en van kunst gaan houden. Tot m'n verbazing trof ik geen necrologie in de NRC van vanavond. Toch verwacht ik dat Janssen de komende dagen nog wel herdacht zal worden als de belangrijkste stimulator van het kunstkijken-voor-alleman.



woensdag 31 oktober 2007

Gemak

Img_0048_1De (eerste) tentoonstelling van Gemak, in het gebouw van de Vrije Academie in Den Haag verdient wat meer aandacht. Ik kom er later op terug.



dinsdag 30 oktober 2007

Shoot Me - de locaties

Vrije_academieHet Archief, De Boksschool, De Sexbioscoop, De Barthkapel; tot de verbeelding sprekende namen. In Het Archief deelde ik het bed tot tweemaal toe, met mij onbekende dames. In De Sexbioscoop maakte ik geen gebruik van de mogelijkheid om in een klein kamertje solo te genieten van de geboden films, maar vertoefde ik in de 'grote zaal' met ruimte voor zo'n twintig toeschouwers. Archief_005In De Barthkapel zag ik Dante's Inferno.



Zie meer foto's op Flickr



maandag 29 oktober 2007

Shoot me - Voices of the Abandoned

0209Ik ben iemand die slechts dom op knoppen drukt (en zodoende nooit de touwtjes in handen krijgt). Daardoor gaat er wel eens iets mis. Dan jaag ik - zonder het te willen - mijn medemens de stuipen op het lijf. Wegens vermeend terrorisme werd ik onlangs op Treviso nog-net-niet in de boeien geslagen. Afgelopen zondag maakte ik de veiligheidsagent van de Nepalese filmregisseuse Lokesh Srestha aan het schrikken. Tja, die vervelende biepjes en bliebjes uit mijn camera roepen bij mezelf ook ergenis op. Maar, ik wist niet hoe ik ze het zwijgen op moest leggen. De agent zag me natuurlijk aan voor een spion van het Nepalese regeringsleger, of een maoïst, en stelde me een paar lastige vragen.



0056Lokesh Srestha en Seetashma Thapa maakten een film over de doorsnee Nepalees. Deze is afhankelijk van de bescherming van maoïstische rebellen tegen het regeringsleger, of juist andersom. Het ligt er maar net aan welke van de twee 'de touwtjes in handen heeft' in jouw regio. De Nepalezen, die van beide instanties niets moeten hebben, zijn aan de goden overgeleverd. Van die laatste categorie zijn er heel veel in Nepal. Hulpvaardig zijn ze niet.



Boven: Lokesh Srestha beantwoordt vragen uit het publiek



Onder: filmstill



Meer foto's op Flickr



Shoot Me



zaterdag 27 oktober 2007

Shoot me - Mardi Gras - made in China

0288Mardi Gras - made in China gaat over een Chinese kralenkettingfabriek, die haar product afzet in de V.S. Het Mardi Gras-feest is een carnavalsfeest, dat vooral plaatsvindt in steden als New Orleans. In ruil voor de goedkope kralenkettingen laten vrouwen hun borsten zien. De film toont hoe Chinese meisjes zich gedurende veertien uren per dag onder zeer ongezonde omstandigheden drie slagen in de rondte werken tegen een hongerloon. De enige, die de kralen mooi vindt, is de fabrieksdirecteur.



0318Filmmaker David Redmon toont de Amerikaanse carnavalsgangers zijn filmopnamen van de fabrieksmeisjes; de fabrieksmeisjes krijgen foto's te zien van de Mardi Gras.



Meer foto's op Flickr













Mardi Gras - Made in China website



Shoot Me



Shoot me - Beijing Bubbles

Img_0144Tot mijn genoegen was ik weer even in het zinderende Beijing. De diverse punkgroepjes, die in Beijing Bubbles worden gevolgd, doen sterk denken aan de Westerse underground scene van weleer. Zij leven in de allergoedkoopste appartementen van de stad. In tegenstelling tot de Chinezen, die Img_0145- sinds dat mag - fortuin willen maken, zoeken deze jongelui de grenzen van wat is toegestaan aan minder kapitalistische vrijheden. 'Muziekmaken, slapen en neuken' zijn daarbij de trefwoorden. Net als in de beeldende kunst, wordt een inhaalslag gemaakt. Het verschil met kunst is, dat er maar weinig belangstelling bestaat voor underground muziek. Sommigen kunnen er een beetje van leven; de meesten leven van de hand in de tand.



De film is van George Lindt en Susanne Messmer, Duitsland 2006. Zie ook de website PunX.nl over de cd, die begin 2008 verschijnt.



Meer foto's op Flickr



Shoot Me



vrijdag 26 oktober 2007

Shoot me - Warhol en Dante

Img_0028Het sympathieke Haagse filmfestival Shoot me, vindt voor de derde maal plaats. Vanavond was er een Warholfeestje. De groep Appie Kim zorgde voor Velvet Undergound-achtige klanken.



Img_0053In de Barthkapel werd Dante's Inferno vertoond, een animatie van de Amerikaan Sean Merdith. Sommige personages zijn verwisseld voor eigentijdse figuren. (Dante: "Dick Cheney?, I didn't know he was dead already!" Vergilius: "No, he is not dead, but his soul is". Dante: "Dick Cheney has a soul?"



Meer foto's op Flickr



Shoot Me



donderdag 25 oktober 2007

Campert's lijkrede

De Dood verrast. In tegenstelling tot de 'heilige drie-eenheid-HRM' (de laatste leeft nog), van wie je kon/kunt verwachten dat zij het tijdelijke met het eeuwige zouden/zullen gaan verwisselen, stierf Jan Wolkers geheel onverwacht. Zijn doodsbericht bracht me gedurende enige dagen in verwarring. Okay, hij had er de leeftijd voor. Maar, ... Jan Wolkers,... die gaat toch niet zomaar dood?



Wolkers, zijn familie, zijn vrienden en bewonderaars hebben bewezen dat je - net als geboren worden (met-blijdschap-geven-wij-kennis) - ook op een plezierige manier kunt sterven.



Voor hen die het gemist hebben, Remco Campert's gedicht:



Gedicht_remco_camper_99199c





maandag 22 oktober 2007

Dante in Den Haag

Dante2Van 25 t.e.m. 28 oktober vindt in Den Haag het Shoot Me filmfestival plaats. Aanstaande vrijdag wordt onder meer een knip/plak-versie van Dante's Inferno vertoond. Zie website en trailer:



Dante's hel



Shoot Me



'Alles van waarde is weerloos' (Lucebert)

Nu.nl



Armandomuseum



vrijdag 19 oktober 2007

Jan Wolkers 1925-2007

WolkersJan Wolkers, een van de grote helden uit mijn jeugd. Hij inspireerde me tot kijken, béter kijken. En luisteren, naar jazz bijvoorbeeld. Het volgende citaat uit De Junival (1982) gaat niet over Wolker's geliefde, maar over zijn poes Voske die ook van goede muziek hield.



De dag waarop ik vermoedde dat ze dood zou gaan hield ik de bandrecorder met haar lievelingsnummer van Billie Holiday gereed. Back in your own Backyard. Maar toen ze ging sterven en de doodskramp als een golf het leven uit haar perste kon ik het apparaat niet aanzetten omdat ik haar, verstikt door tranen, in mijn armen had.



Billie Holiday



donderdag 18 oktober 2007

Pierre Cuypers

In de Rotterdamse wijk Het Lage Land zijn de meeste straten vernoemd naar architecten: Berlage, Kromhout, De Klerk, Kramer, Van der Vlugt kom je er tegen. Maar ook klassieken als Jacob van Campen, of Philip Vingboons en de grote Italianen Bramante en Palladio. Cuypers niet. Geen wonder. De wijk kwam tot stand tijdens de jaren zestig. In tegenstelling tot de eerder genoemde architecten zag men Cuypers toen allerminst als vernieuwer. Cuypers was een conservatieve katholiek, verdwaald in de middeleeuwen; iemand, die vooral kerken bouwde en door vriendjespolitiek belangrijke opdrachten vergaarde als het Rijks Museum en het Centraal Station in Amsterdam.



Img_0166Ook in zijn eigen tijd werd Cuyper's neo-gotiek bespot door de avant garde. En natuurlijk moest ook de hervormde koning Willem III niets hebben van die 'katholieke gebouwen'. Bij de opening van het Rijks Museum weigerde Willem om het lint te komen doorknippen.



Img_0167Maar, al verkreeg Cuypers zijn opdracht wellicht door friends in high places, toch kon hij niet zomaar zijn gang gaan. De bouwcommissie had duidelijk te kennen gegeven een gebouw te willen met een zeventiende-eeuws uiterlijk. Er zou immers voornamelijk zeventiende-eeuwse schilderkunst in worden ondergebracht. Het is vermakelijk op de tentoonstelling te zien, hoe Cuypers telkens op slinkse wijze probeert de ontwerpen alsnog naar eigen inzicht aan te passen door de strakke zeventiende-eeuwse daken te bestrooien met de golfjes, trapjes en pinakeltjes conform de zestiende-eeuwse Hollandse renaissance.



De laatste jaren is er duidelijk sprake van een herwaardering. Het begint er zelfs op te lijken dat Cuypers als meer innovatief wordt beschouwd dan Berlage. Hmm,... Nu ja, wat in elk geval duidelijk wordt met deze tentoonstelling is dat Cuypers gebruik maakte van de nieuwste bouwtechnieken (zoals gietijzeren constructies). Enigszins onderbelicht, maar wél aanwezig op de tentoonstelling, zijn de stedebouwkundige plannen én de uitvoering daarvan. Daar toont Cuypers zich geen middeleeuwer, maar visionair met oog voor de toenemende urbanisering en de behoeften van moderne stedelingen. Cuypers, Architectuur met een missie vindt plaats in de vestigingen van het Nederlands Architectuurinstituut in Rotterdam en Maastricht tot 6 januari 2008.



NAi



dinsdag 16 oktober 2007

Contact met Andy

Van Gene Zijde laat Andy Warhol weten te reïncarneren naar het verleden: het Berlijn van de jaren dertig! Bedoelt hij voor, of na 1933?



Webchat with Andy



maandag 15 oktober 2007

52ste Biennale Venetië - 8, José Luis Guerín

Guern_01De Catalaanse hoofdstad Barcelona bepaalt al ruim een eeuw - preciezer: vanaf de wereldtentoonstelling in 1888 - de Spaanse innovaties op artistiek-cultureel niveau. Op grote kunsttentoonstellingen zijn Catalaanse kunstenaars relatief meer vertegenwoordigd dan hun collega's uit de rest van Spanje.



Guern_02De kunstenaar José Luis Guerín is geboren en getogen in Barcelona. In Venetië moet hij het Spaanse paviljoen delen met twee landgenoten. Jammer, je had hem graag de gehele ruimte gegund. Guerín uit zich met fotografie en film. Zijn voorlaatste film En Construcción (2001) gaat over een Barcelonese probleemwijk.



Guern_03Ik werd getroffen door Guerín's melancholieke werk op de Biennale. Waarom? Misschien 'herken' ik 'zijn vrouwen'? Zijn nieuwste film En la ciudad de Sylvia, gaat over de queeste van een jongeman naar een meisje, dat hij jaren eerder in Strassbourg heeft gekend.



Fragment uit En la ciudad de Sylvia



Weblog Filmbrain over de film (+ commentaar van 8Weekly-recensent George Vermij)



dinsdag 9 oktober 2007

In Memoriam Brel - 2

Brel2Nog twee: Les Bigottes en l'Ivrogne. Ik heb ze speciaal op Engelsche ondertiteling uitgezocht, voor degenen onder u die de Fransche taal niet beheerschen.



In Memoriam Brel

'Grootsch en meesleependetet leeven' dát zouden we allemaal wel willen. Jaques Brel Brel leefde nogal intens. Hij rookte daarbij als een schoorsteen, zoop als een tempelier en had diverse maïtresses. Hij is nooit een van de notabelen geworden die hij bezingt en beschimpt in Les Bourgeois. Een uurtje optreden kostte hem volgens eigen zeggen een halve kilo aan lichaamsgewicht. Als je de tv-opnamen uit de jaren zestig terugziet wil je dat wel geloven. Zie en beluister: Le Port d'Amsterdam. Brel zíngt zijn chansons niet, hij 'ácteert' ze. Nog net geen vijftig jaar oud, stierf hij op 9 oktober 1978.



maandag 8 oktober 2007

Un Chien Andalou

Gisteren in Boijmans keek ik naar een korte docu over het surrealisme. Natuurlijk Chien_andaloubleef Buñuel's Un Chien Andalou niet onvermeld. En natuurlijk werd de beroemde scène met het doorgesneden meisjesoog getoond. Een van de op expo's altijd aanwezig zijnde moeders-van-iets-in-de-veertig-met- kind-van-drie, pakte haar dreumes op en verdween fluks uit de projectieruimte. Maar, zoals gebruikelijk in docu's krijg je het moment dat het scheermes het oog doorklieft niet te zien. Alleen de film zelf toont het doorsnijden van het oog. Het moet voor de kijkers van bijna tachtig jaar geleden, afschuwelijk zijn geweest.



Intussen is het lijden van de mens niet verminderd. Wel zijn we eraan gewend te kijken naar 'de pijn van anderen'. Omdat we weten dat het maar fake is, kunnen we onberoerd blijven bij de meest verschrikkelijke horrorfilms. Om Buñuel's doorgesneden geitenoog (geit was reeds overleden) moeten we nu glimlachen. In de afgelopen eeuw hebben film, televisie en internet het kijken naar het lijden in versnelde zin draagzamer gemaakt. Maar ook tegen beelden van non-fictieve horror als oorlogen en natuurrampen zijn we meer resistent.



Un Chien Andalou



zondag 7 oktober 2007

Vreemde dingen in Boijmans

De entree van de tentoonstelling Vreemde Dingen, Surrealisme en design, schept 429_1_03_maewestmeteen al hoge verwachtingen. Aan het einde van een soort autowasstraat met rondraaiende borstels van gifgroen kunstgras, wordt je door de knipogende Mae West naar binnen gelonkt. Zij is filmdoek-zwart/wit, behalve haar lippen: die worden gevormd door de beroemde rode sofa van Salvador Dalí.



Aan de hoge verwachtingen wordt ruimschoots voldaan, ondanks het ontwerp van de expo van Isamu_noguchi_cloud_sofade Belgische modeontwerpers Van Beirendock en Van Saene. Het idee: enorme uitvergrotingen van delen van etalagefiguren als display's voor de sieraden en kleinere ontwerpen, is op zich niet zo slecht. De vormen zijn echter niet homogeen over de zalen verdeeld. Vooral het torso in de laatste zaal discrepeert. Directeur Sjarel Ex lijkt een zwak te hebben voor Belgische ontwerpers. Ik denk dat conservator Louis Damen ook zonder deze modejongens het karwei had kunnen klaren.



Het draait in deze opstelling om ontwerpen van meubels, sieraden en kleding. Volgens de begeleidende teksten werd tot ergenis van de paus der surrealisten, SchiaparelliAndré Breton, het 'surrealistische gedachtegoed' vercommercialiseerd. Uit de tentoonstelling komt vooral naar voren dat de bekende surrealisten - Dalí, Ernst, Man Ray, Tanguy, Oppenheim etc. - primair voor een nieuwe beeldtaal zorgen. Ontwerpers als Elsa Schiaparelli haken daar weer op in. Wat zo verrassend is, is dat er inderdaad landhuizen (Charles James) en Corbusier-villa's zijn ingericht met dat surrealistische spul.



De oorsprong van de door de surrealisten gebruikte vormentaal ligt veelal in organische vormen. Dat is niet zo bijzonder, want ontwerpers en architecten Dali_boschwaren daar al minstens een halve eeuw mee behept. Het is niet verwonderlijk dat de surrealisten bewondering hadden voor mensen als Gaudí of Guimard. In een informatieve film wordt de bezoeker hierop geattendeerd. Wat ontbreekt is dat in ons land Berlage er stevig gebruik van maakte en, vóór hem, Pierre Cuypers natuurlijk. Verder is het vrijwel zeker dat Dalí bepaalde vormen heeft ontleend aan de door hem bewonderde Jheronimus Bosch. Op de site BoschUniverse is dat destijds aangetoond door Chris Will, een conservator die het Boijmans inmiddels heeft verlaten.



De tentoonstelling loopt tot 13 januari.



Beelden, vbnb: Salvador Dalí, Mae West Sofa; Isamu Noguchi, Wolkensofa, Elsa Schiaparelli, Dameshoedje, Salvador Dalí, El Gran Masturbator, / Jheronimus Bosch, Tuin der Lusten (détail linker zijluik)



zaterdag 6 oktober 2007

documenta en Biennale, Eleanor Antin en Neil Hamon

Enkele jaren geleden tijdens een studiereis naar Florence gaf de begeleidende docent ons de opdracht schilderijen in kerken te dateren. We mochten er niet meer dan vijf jaar naast zitten. We waren Sfelicit_05_2 natuurlijk voor de Renaissance-kunst in Florence. Het was dus voortdurend gokken tussen aanvang 14de - en einde 16de-eeuw. Door stilistische kenmerken kwamen we vaak in de buurt. Een geniepig grapje van onze docent was: wijzen op een 19de-eeuws schilderij. Zeker de helft van ons kwam niet op het idee dat dergelijke schilderijen ook weleens in Florentijnse kerken kunnen hangen.



Img_0003_1Zowel op de documenta in Kassel, als op de Biennale van Venetië moest ik hieraan terugdenken toen ik de foto's bekeek van respectievelijk Eleanor Antin en Neil Hamon. Antin maakte rond 1975 foto's van de Krimoorlog (1852-1854). Hamon werd in 1975 geboren. Hij gaat op ongeveer dezelfde wijze te werk als Antin. Je moet goed kijken om anachronismen te ontdekken. Is het de techniek? Zijn de gezichten van mensen uit 1854, 1945, of 1968,  anders, Neil_hamon_04 dan die van vandaag?